nazwa cmentarza:Cmentarz żydowski w Koźminie Wielkoposlkim

mejscowość:

Koźmin Wielkopolski

kraj:

Polska

rok założenia:

Ok. 1790

inskrypcja:

Około 1720 roku istniał w Koźminie Wielkopolskim stary cmentarz, który okalał drewnianą synagogę (przy ul. Przyjemskich). Z uwagi na budowę nowej, większej synagogi, w 1869 roku stary cmentarz został zlikwidowany, a groby ekshumowano i przeniesiono do zbiorowej mogiły na nowym cmentarzu.

Nowy cmentarz żydowski w Koźminie Wielkopolskim został założony w końcu XVIII wieku na gruntach podarowanych specjalnie na ten cel przez ówczesnego właściciela Koźmina – Kazimierza Nestora Sapiehę. Ma powierzchnię 0,53 ha.

Cmentarz ten jest jedną z największych i najlepiej zachowanych nekropolii żydowskich Wielkopolski. Spoczęli tu m.in. rabin Salomon Meir Radt, wybitny hebraista Isaak Goldbaum, znawca Talmudu Abraham Lippmann a także nauczyciel miejscowej szkoły żydowskiej Abraham Silberstein oraz przewodniczący miejscowej gminy żydowskiej Abraham Mathias i Abraham Horwitz.

Zachowało się 511 miejsc pochówku z ponad 300 macewami, z których najstarsza pochodzi z 1806 roku. Najmłodszy nagrobek jest z 1969 roku – na cmentarzu pochowano wówczas Nathana Mośkiewicza.

Nathan, wraz z synem Hugonem, byli jedynymi żydowskimi mieszkańcami Koźmina Wielkopolskiego, którzy przeżyli II wojnę światową. Hugo wyemigrował z Polski, natomiast Nathan pozostał tu do końca swych dni, będąc ostatnim przedstawicielem społeczności żydowskiej, zamieszkującej Koźmin przez kilkaset lat.

W sierpniu 2020 roku dzięki inicjatywie Stowarzyszenia Krotochwile rozpoczęła się inwentaryzacja zabytkowego cmentarza żydowskiego. Wzięło w niej udział 14 wolontariuszy z całej Polski. Pierwszy etap prac zakłada publikację do 150 miejsc pochówku wraz inskrypcjami i tłumaczeniami. Inwentaryzacja będzie kontynuowana w 2021 roku. Przed nami dokończenie opracowywania macew, przygotowanie profesjonalnej mapy cmentarza oraz poszukiwanie kolejnych miejsc pochówku wraz z próbą ustalenia imion i nazwisk pochowanych w grobach, na których nie zachowały się tablice.

zobacz pochówki na tym cmentarzu